Patron

Hugo Kołłątaj (1750-1812) urodził się w rodzinie szlacheckiej na Wołyniu. Swoją edukację rozpoczął w szkołach w Pińczowie a następnie studiował na Akademii Krakowskiej, gdzie ukończył studia uzyskując tytuł doktora filozofii. Następnie studiował w Wiedniu a później w Rzymie, w ten sposób uzyskał doktorat z prawa i teologii oraz przyjął święcenia kapłańskie. Po powrocie do Polski został kanonikiem krakowskim. Z czasem podejmie działania na rzecz zreformowania polskiego systemu nauczania, stąd zaangażowanie w prace “Towarzystwa dla Ksiąg Elementarnych” oraz “Komisji Edukacji Narodowej”. Był też autorem planu rozbudowy szkolnictwa w kraju. Poproszony przez “KEN” zreformował Akademię Krakowską: wprowadził dodatkowe wykłady, umożliwił studia mieszczaństwu oraz uporządkował sprawy finansowe Akademii.

 

Został również rektorem Akademii. Po powrocie do Warszawy dołączył do stronnictwa patriotycznego i zgromadził wokół siebie publicystów tworząc tzw. “Kuźnicę Kołłątajowską”. Należeli do niej: Franciszek Ksawery Dmochowski, Franciszek Salezy Jezierski, Franciszek Zabłocki, Jan Śniadecki. Członkowie Kuźnicy kształtowali opinię publiczną, zależało im na uzyskania poparcia szlachty dla zdecydowanych reform politycznych. Kołłątaj był również jednym z autorów Konstytucji 3 Maja. Żądał zniesienia “Liberum Veto”. Postulował również o prawa dla mieszczan oraz o wolność dla chłopów (zamiana pańszczyzny na czynsz). Swoje argumenty umiał przedstawić w sposób jasny i zrozumiały, co pomogło mu w realizacji wytyczonych celów. W 1794 roku przebywał w Dreźnie, gdzie wspólnie z Ignacym Potockim i Franciszkiem Ksawerym Dmochowskim pracował nad dziełem “O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja 1791”. 

Kołłątaj uczestniczył w insurekcji kościuszkowskiej, był jej organizatorem i członkiem Rady Najwyższej Narodowej. Po nieudanym powstaniu opuścił Warszawę w obawie przed represjami carskimi. Został aresztowany przez Austriaków, w chwili, gdy zmierzał na Węgry. W więzieniu przebywał do 1802 roku. Potem udał się na Wołyń, współtworzył tam Liceum Krzemienieckiego. Przez rok był więziony w Moskwie a potem wrócił do Księstwa Warszawskiego, tam spędził resztę swojego życia.
Swoje poglądy polityczne zawarł w utworach:

  • rozprawa polityczna “Do Stanisława Małachowskiego, referendarza koronnego “O przyszłym sejmie” Anonima listów kilka”
  • “Prawo polityczne narodu polskiego” - częścią tego utworu jest słynna, świetnie napisana odezwa “Do Prześwietnej Deputacji”

Osiągnięcia, dbałość o system edukacyjny w Polsce, oraz świadomość znaczenia języka w kulturze narodowej zadecydowały o wyborze Kołłątaja na patrona szkoły. Nadano go na patrona szkole w 1946 r. w dowód uznania za wysiłki przy organizowaniu pierwszej powojennej szkoły w lewobrzeżnej Warszawie.

Nie tak daleko do Pińczowa i Wiśniowej

Nie tylko w Warszawie, ale w Pińczowie i Wiśniowej, są miejsca związane z naszym Patronem Hugonem Kołłątajem. Warto odwiedzić te zakątki położone w województwie świętokrzyskim i poznać ducha epoki, nie tylko z czasów oświecenia.

W Pińczowie młody Hugo Kołłątaj pobierał nauki, o czym świadczy tablica pamiątkowa umieszczona na zachowanym dawnym budynku szkoły. Ponownie przebywał tam, będąc już duchownym. Informacja o Jego pobycie w mieście znajduje się w Kościele pw. św. Jana Ewangelisty i Apostoła. Warto też udać się w stronę Liceum Ogólnokształcącego oczywiście imienia Hugona Kołłątaja, żeby zobaczyć bardzo dobrze zachowaną elewację pałacu Wielopolskich. Można odwiedzić manierystyczną kaplicę położoną na niewielkim wzniesieniu. Następnie udać się do muzeum regionalnego, a później do synagogi wybudowanej na przełomie XVI i XVII wieku. Do dzisiaj zachował się Dom Ariański – świadectwo bogatej reformatorskiej tradycji miasta. Tak wędrując przez różne epoki, możemy sobie wyobrazić, w jakim otoczeniu wzrastał młody Hugo Kołłątaj.

Wiśniowa, położona niedaleko Staszowa, to miejscowość chyba trochę zapomniana, i niesłusznie. W Kościele pw. Przemienienia Pańskiego i Świętego Ducha znajduje się serce Hugona Kołłątaja. W świątyni umieszczono  tablicę upamiętniającą ten fakt.

Dlaczego Wiśniowa została wyróżniona? Niedaleko znajduje się dawna posiadłość rodziny Kołłątajów - pałac, w którym Kołłątaj miło spędzał czas w gronie bliskich mu osób i napawał się urokami przyrody.

Obecnie znajduje się tam Izba Pamięci Hugona Kołłątaj założona w  1967 r.  przez Jana Henryka Górala. Ekspozycja w pełni oddaje ducha epoki oświecenia, zawiera ciekawe artefakty z przeszłości, tablice informacyjne. W budynku ma też siedzibę biblioteka, przedszkole i Szkoła Podstawowa im. Hugona Kołłątaja, której grono pedagogiczne i uczniowie sprawują pieczę nad Izbą Pamięci.

Niemniej ciekawy jest sam pałac – zachowane pewne elementy wyposażenia. Na elewacji można dostrzec interesujące detale. Otwarta brama wjazdowa sugeruje, że goście są mile widziani. Oczy przybysza cieszy zadbany gazon. Zainteresowanie wzbudza tajemnicza piwnica na niewielkim wzgórku, obecnie w dużej części zasypana, ale ponoć głęboka na kilkanaście metrów. Interesujące jest dalsze otoczenie: kamienne neogotyckie przejście, kamienna altanka i dużo soczystej zieleni. Po zwiedzeniu Wiśniowej każdy już wie, dlaczego Hugo Kołłątaj tak chętnie przebywał w tej miejscowości.

Beata Lewicka

Pińczów

View the embedded image gallery online at:
http://wpress.21lo.waw.pl/historia/patron#sigFreeId08a5aa8e63

Wiśniowa

View the embedded image gallery online at:
http://wpress.21lo.waw.pl/historia/patron#sigFreeId6056a22db3

eng small sp small fr small
boczny kontkat boczny dojazd boczny rekrutacja

bip ell koalicja logo